İstanbul metrolarının geleceği - ÇİĞDEM TOKER

Bayrama günler kala Ataköy-İkitelli metro hattı şantiyesinde 700 işçi işten çıkarıldı. Cumhuriyet’teki Leyla Kılıç imzalı habere göre hattın inşaatını üstlenen Bayburt Group, devletten hak edişini alamamış. Yozgat’tan dört ay önce gelen İslam Güneş, firma çalışanlarının belinde silahla gezdiğini, şantiye içinde ateş ettiğini söylüyor.

700 kişinin işsizliğini aileleriyle birlikte düşünür, İstanbul’un dört bir yanında yüzlerce km metro inşaatı sürdüğünü hatırlarsanız durumun vahameti daha iyi anlaşılır.

***

Ataköy-İkitelli metro hattı 2015’te ihale edildi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Raylı Sistem Daire Başkanlığı’nın açtığı ihalede teklifleri Avro üzerindenverilmişti.
Yaklaşık maliyeti 490 milyon 904 bin 389.87 Avro olan ihaleyi Aga Enerji, 338milyon 272 bin 200 Avro teklifle kazandı. Bayburt Group’un web sitesinde grup şirketleri arasında görünmemesine karşın, birçok kaynakta Bayburt Group iştiraki olarak anılan Aga Enerji ile İBB sözleşme imzaladığı sırada bir Avro, ortalama 3.4 TL’ydi. (Aga Enerji, Bakırköy-Kirazlı metro hattını da yapıyor.)
Yani o dönemki maliyeti 1 milyar 150 milyon TL olan bu hattın, bugünkü kurlarla maliyeti 2 milyar 160 milyon TL’yi geçmiş durumda...

***

İBB’nin, kentin dört bir yanında çok sayıda metro projesi yürüyor. Eğer İBB, müteahhitlere hak edişlerini ödemekte zorlanıyorsa, bu darboğazın sadece Ataköy- İkitelli projesini ilgilendirdiğini düşünmek yanılgı olur. 

Oysa bundan tam da bir yıl önce, -istifa ettirilen- eski İBB Başkanı Kadir Topbaş, bu hattın inşaat alanında görüntü de vererek yaptığı açıklamada, “Şu an çoğunluğu metro olmak üzere 257.3 kilometre raylı sistemin yapımına devam ediyoruz. Dünyanın hiçbir şehrinde bu kadar yoğun metro yatırımı yok” demiş ve bütçenin yüzde 55’ini ulaştırma yatırımlarına ayırdıklarını söylemişti. 

O hesaba göre Bakırköy, Bahçelievler, Küçükçekmece, Başakşehir ve Bağcılar ilçelerini birbirine bağlayacak 13.4 kilometrelik Ataköy - Basın Ekspres - İkitelli Metro Hattı bu tarihlerde açılmış olmalıydı..

Artan 1 milyar kimin cebinden?
Evdeki hesabın kim bilir kaçıncı kez çarşıya uymadığı, uymayacağı ortada.
Gelinen noktada bütün bu sözlerin ve projelerin, sözleşmeleri. Hak edişleri, para birimleri ve yatırım süreleri bakımından gözden geçirilmesi gerektiği açık.
Çekiçle yahut pahalı erkek iskarpin topukları altında akıllı telefon parçalama gibi deli saçması gösteriler yerine, 2019 bütçe hazırlıklarının başladığı şu günlerde ülkeyi yönetenlerden rasyonel açıklamalar bekliyoruz.

Ataköy-İkitelli arasını 19.5 dakikaya indireceği açıklanan 12 istasyonlu bir metro milyonlarca insanı ilgilendirir. Devlete, zaten çok sayıda metro, havalimanı, demiryolu taahhüt etmiş bir gruba bu proje karşılığında bir de 338 milyon 272 bin Avro ödemek üzere sözleşme yapmışsanız bu açıklama daha zorunlu bir hale gelir.

İBB Başkanı Mevlüt Uysal göreve başladıktan sonra, metro hatlarını iptal etmediklerini, yaptıkları müdahale ile çalışmalara 2-3 yıl kazandırdıklarını, hepsinin zamanında biteceğini iktidara yakın bir gazeteye açıklamıştı.

İstanbul halkının metrobüslerde ziyan olduğu şu yaz günlerinde, giderek daha fazla insanın işini kaybedeceği sinyali gelen metro projelerinde hızdan ve Avro’lu yatırımlardan bir haber bekliyoruz. 

Ataköy-İkitelli ihalesinin Avro üzerinden yapılması sebebiyle, üç yılda en az 1 milyar TL artan maliyet, hangi kaynaklardan karşılanacak mesela?

Çiğdem Toker / CUMHURİYET