TARİHTE BUGÜN (25 MART)

 

OLAYLAR:

1655 - Satürn'ün en büyük uydusu Titan, Christiaan Huygens tarafından keşfedildi.

1611 -  Evliya Çelebi, Osmanlı gezgin ve yazar (ö. 1682)

1807 - Birleşik Krallık Parlamentosu, köle ticaretini yasakladı.

1811 - Percy Bysshe Shelley, "Tanrıtanımazlığın Gerekliliği" adlı makalesinden dolayı Oxford Üniversitesi'nden atıldı.

1821 - Yunanistan, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını ilan etti.

1912 - Ahmet Ferit Tek, Türk Ocağı'nı kurdu.

1918 - Alman güdümünde, Belarus Halk Cumhuriyeti kuruldu.

1924 - Yunanistan'da cumhuriyet ilan edildi.

1929 - İtalya'da faşist yönetim, genel seçimlerde oyların yüzde 99'unu kendilerinin aldıklarını açıkladı.

1935 - Prof. Afet İnan, Türk Tarih Kurumu As Başkanlığı'na seçildi.

1936 - Saatlerin doğru olarak ayarlanabilmesi için İstanbul Rasathanesi'nce hazırlanan iki bildiriyi, Bakanlar Kurulu onayladı.

1941 - Yugoslavya Krallığı, Mihver Devletleri’ne katılma kararı aldı.

1944 - Heykeltıraş Zühtü Müritoğlu ve Hadi Bara'nın yaptıkları Barbaros Hayreddin Paşa Anıtı törenle açıldı.

1945 - Mehmet Keskinoğlu, Türk şair, tiyatro, sinema ve seslendirme sanatçısı (ö. 2002)

1947 - Illinois'teki bir kömür madeninde meydana gelen patlamada, 111 kişi öldü.

1949 - Sovyet Hükûmetinin kararıyla; Litvanya, Estonya ve Letonya'dan 92.000 kişi sürgün edildi.

1950 - Devlet Hava Yolları'na ait bir yolcu uçağı Ankara'da düştü; 15 kişi öldü. Bu olay Türk sivil havacılık tarihinin ilk kazası oldu.

1951 - Millî Eğitim Bakanı Tevfik İleri, solcu öğretmenlerin tasfiyesinin sürdüğünü açıkladı.

1951 - İstanbul'da Neve Şalom Sinagogu açıldı.

1957 - Roma'da bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nun kurulmasına ilişkin Roma Antlaşması'nı imzaladı.

1959 - Necip Fazıl Kısakürek, Büyük Doğu dergisinde yayımlanan "Menderes'in Kalesi" başlıklı yazısında, Fuad Köprülü'ye yayın yoluyla hakaret ettiği iddiasıyla açılan davada, bir yıl hapse mahkûm oldu. Büyük Doğu dergisi de bir ay süreyle kapatıldı.

1960 - Güney Afrika Johannesburg'da tüm siyah politik örgütler feshedildi.

1960 - İtalya'da Fernando Tambroni Başbakan oldu.

1961 - Adalet Bakanlığı, idam cezalarının cezaevi bahçelerinde infaz olunması hakkında karar aldı.

1962 - EOKA'lılar Kıbrıs'ta iki camiye bomba attı.

1968 - Şair Metin Demirtaş, Türk Solu dergisinde yayımlanan "Guevara" adlı şiirinde, komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.

1972 - Cumhuriyet Halk Partisi; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkında verilen ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylanan idam kararlarının iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. İnfaz Savcılığı, dosyayı Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'na gönderdi. Üç gün sonra Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi idamların infazına karar verdi.

1975 - Suudi Arabistan Kralı Faysal, akli dengesi bozuk olan yeğeni Prens Faysal bin Musad tarafından Riyad'da öldürüldü.

1982 - Ankara Sıkıyönetim Savcılığı, Halkevleri hakkında kapatılma istemiyle dava açtı.

1982 - Tutuklu İsmail Beşikçi, cezaevinden yazdığı bir mektup nedeniyle 10 yıl ceza aldı.

1984 - Yerel seçimler yapıldı. Anavatan Partisi (ANAP), yüzde 41,5 oy oranı ile 54 ilde Belediye Başkanlığı aldı. Sosyal Demokrat Parti (SODEP), yüzde 23,4 oy oranı ile ikinci, Doğru Yol Partisi (DYP), yüzde 13,2 oy oranı ile seçimlerden üçüncü parti olarak çıktı. İlk kez seçime katılan Refah Partisi (RP) ise, yüzde 4,4 oy oranıyla sonuncu parti oldu.

1986 - 14. Strasbourg Film Festivali'nde Muammer Özer'in "Bir Avuç Cennet" ve Ali Özgentürk'ün "Bekçi" isimli filmleri ikinciliği paylaştı.

1986 - İşkence yaptığını itiraf eden polis memuru Sedat Caner ile bu itirafları yayımlayan "Nokta" dergisine dava açıldı.

1988 - İstanbul'daki Metris Askeri Cezaevi'nden 29 tutuklu ve hükümlü kaçtı.

1990 - New York'un Bronx semtindeki bir kulüpte çıkan yangında 87 kişi öldü.

1992 - Kozmonot Sergei Krikalyov, Mir Uzay İstasyonu'nda 10 ay kaldıktan sonra dünyaya döndü.

1994 - Aydın Ortaklar Öğretmen Lisesi'nde evci çıkan dört kız öğrenciden birinin, Emniyet yetkilileri tarafından yakalanarak bekaret kontrolüne gönderilmesi, kadınlar tarafından protesto edildi.

1996 - Türkiye'de Emek Partisi kuruldu.

1998 - Manisalı Gençler Davasında, Yargıtay'ın bozma kararından sonra beş tutuklu genç tahliye edildi. Davada tutuklu sanık kalmadı.

1999 - Sırbistan, NATO'ya savaş ilan edip BM'ye bildirince, NATO üyesi Türkiye de bu ülkeyle resmen savaşa girmiş oldu.

2009 - Büyük Birlik Partisi'nin kiralamış olduğu ve içerisinde BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu dahil, 6 kişinin bulunduğu helikopter, Kahramanmaraş'ta düştü. 3 gün sonra ulaşılan helikopterde, 6 kişinin de hayatını kaybettiği belirtildi.

ÖLÜMLER;

1736 - Nicholas Hawksmoor, İngiliz Barok mimarı (d. 1661)

1801 - Novalis, Alman yazar ve filozof (d. 1772)

1875 - Amédée Achard, Fransız şair ve gazeteci (d. 1814)

1880 - Ludmilla Assing, Alman yazar (d. 1821)

1890 - John Turtle Wood, İngiliz mimar, mühendis ve arkeolog (d. 1821)

1914 - Frederic Mistral, Fransız şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1830)

1918 - Claude Debussy, Fransız besteci (d. 1862)

1966 - Vladimir Minorski, Rus doğubilimci (d. 1877)

1973 - Edward Steichen, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1879)

1976 - Josef Albers, Amerikalı ressam (d. 1888)

1976 - Şevket Süreyya Aydemir, Türk iktisatçı ve tarihçi (d. 1897)

1980 - Roland Barthes, Fransız felsefeci ve gösterge bilimci (d. 1915)

1988 - Leyla Arzuman, Azeri kökenli Sovyet dans öğretmeni ve koreograf (Türkiye'de klasik bale eğitiminin temelini atan ve ilk özel bale okulunu kuran) (d. 1897)

1992 - Nancy Walker, Amerikalı aktris (d. 1922)

1995 - James Samuel Coleman, Amerikalı sosyolog (d. 1926)

2001 - Tekin Siper, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1941)

2002 - Esmeray, Türk oyuncu ve vokalist (d. 1949)

2006 - Richard Fleischer, Amerikalı film yönetmeni (d. 1916)

2007 - Andranik Markaryan, Ermenistan Başbakanı (d. 1951)

2007 - Süheyl Denizci, Türk caz müzisyeni (d. 1932)

2010 - Elisabeth Noelle-Neumann, Alman siyaset bilimci (d. 1916)

2012 - Antonio Tabucchi, İtalyan oyun yazarı, çevirmeni ve öğretim üyesi (d. 1943)

2016 - Ebu Ali el-Enbari, Irak İslam Devleti üyesi grubun iki numaralı ismi. IŞİD lideri (d. 1957)

2016 - Tevfik İsmailov, Azeri yönetmen, senaryo yazarı ve oyuncu (d. 1939)

2017 - Giorgio Capitani, İtalyan film yönetmeni ve senarist (d. 1927)

2017 - Piers Dixon, İngiliz politikacı (d. 1928)

2018 - Jerry Williams, İsveçli rock şarkıcısı ve müzisyeni (d. 1942)

2019 - Virgilio Caballero Pedraza, Meksikalı gazeteci, medya araştırmacısı ve siyasetçi (d. 1942)

2020 - Harry Aarts, Hollandalı siyasetçi (d. 1930)

2020 - Edman Ayvazyan, İranlı-Ermeni ressam, mimar ve modacı (d. 1932)

2020 - MaryAnn Black, Amerikalı klinik psikolog, sosyal hizmetler görevlisi ve siyasetçi (d. 1943)

2020 - Mark Blum, Amerikalı aktör (d. 1950)

2020 - Martinho Lutero Galati, Brezilyalı orkestra şefi (d. 1953)

2020 - Paul Goma, 1989'dan önce komünist rejimin muhalif ve önde gelen rakibi olarak tanınan Rumen yazar (d. 1935)

2020 - İnna Makarova, Sovyet-Rus aktris (d. 1926)

2020 - Detto Mariano, İtalyan müzisyen (d. 1937)

2020 - Angelo Moreschi, kariyeri Etiyopya'da geçen piskopos olan İtalyan misyoneri

 (d. 1952)

2021 - Beverly Cleary, Amerikalı çocuk kitapları yazarı (d. 1916)

2021 - Uta Ranke-Heinemann, Alman ilahiyatçı, akademisyen ve yazar (d. 1927)

2021 - Larry McMurtry, Amerikalı yazar (d. 1936)

2021 - Bertrand Tavernier, Fransız film yönetmeni, prodüktör, senarist ve oyuncu (d. 1941)