OLAYLAR:
- 1799 - İlk kez meteor yağmuru kaydedildi.
- 1833 - Temple-Trupple Kuyrukluyıldızı'nın sebep olduğu Leonid Meteor Yağmuru Kuzey Amerika'da gerçekleşti.
- 1877 - Gazi Osman Paşa, Plevne'de teslim olmayacağını bildirdi.
- 1900 - Uluslararası Paris Sergisi'ni 50 milyon kişi gezdi.
- 1905 - Norveç'te yapılan halk oylamasında monarşi yandaşları galip çıktı.
- 1912 - İspanya Başbakanı José Canalejas, suikaste kurban gitti.
- 1918 - Avusturya'da cumhuriyet ilan edildi.
- 1919- Dünya Çocuk Kitapları Haftası başladı. Türkiye’de 1946’dan bu yana kutlanıyor.
- 1926- İngiltere’de hükümet madencilerle anlaştı; 6 aydır süren maden grevi sona erdi.
- 1927 - Sovyetler Birliği'nde Troçki, Komünist Parti'den çıkarıldı; Stalin başa geçti.
- 1927 - Holland tüneli trafiğe açıldı. Böylece New Jersey ve New York, Hudson nehri'nin altından birbirine bağlanmış oldu.
- 1929 - Yeni harflerle basılan ilk Türk posta pulları kullanıma girdi.
- 1933 - Almanya'da yapılan seçimlerde Nazilerin partisi oyların yüzde 92'sini aldı.
- 1934 - Türkiye'de ilk kez bir kadın, belediye başkan yardımcısı oldu: Bursa Belediye Meclisi, Zehra Hanım'ı Başkan Yardımcılığı'na seçti.
- 1938 - Almanya'da Hermann Göring, Nazilerin Madagaskar'ı Yahudilerin anavatanı yapmayı planladıklarını açıkladı. Bu fikir ilk kez 19. yüzyılda gazeteci Theodor Herzl tarafından ortaya atılmıştı.
- 1945 - Yugoslavya'da genel seçimleri, Mareşal Josip Broz Tito'nun önderliğindeki Ulusal Cephe kazandı.
- 1948- Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi öğretim üyeleri Pertev Naili Boratav, Behice Boran ve Niyazi Berkes’in derslerinde ve okul dışında “solculuk ve komünistlik propagandası yapmak” iddiasıyla yargılandığı davada “milliyetçi öğrenciler” hocaları aleyhinde tanıklık yaptı.
- 1948 - Tokyo'da kurulan uluslararası savaş suçları mahkemesi, aralarından general Hideki Tōjō'nun da bulunduğu bazı Japon askeri ve sivil yetkilileri II. Dünya Savaşı'ndaki savaş suçları nedeniyle ölüm cezasına çarptırdı.
- 1949- CHP hükümetinin Çalışma Bakanı Şemsettin Sirer: “Bizim tahakkuk ettirme yolunda bulunduğumuz halk idaresi nizamında zümreler ve sınıflar çatışmayacak, dövüşmeyecek ve sınıf kavgasının silahlarına ihtiyaç olmayacaktır.”
- 1953- Türkiye’de limanlarda serbest bölge kurulmasına karar verildi.
- 1966- Ankara’da yapılan “Amerika’yı tel’in mitingi” sonrası Amerikan Haberler Ajansı’na yürüyen öğrencilere polis ve “milliyetçiler” saldırdı. Kızılay’da ABD’yi protesto edenlere saldıranların üyesi olduğu “Hür Düşünce Kulübü”nün Başkanı Hasan Celal Güzel açıklama yaptı: “Atatürkçü Türk gençliği, marksistlerin oyununa kanmayarak, yenilmez şuurunu ispat etmiştir.”
- 1967 - Türk Hükûmeti'nin, 31 Ekim'de gizlice girdiği Kıbrıs'ta Rumların tutukladığı Türk toplumu lideri Rauf Denktaş'ın serbest bırakılmasını Kıbrıs Hükûmeti'nden istemesi sonrasında, Denktaş serbest bırakıldı.
- 1969 - Moskova'ya giden Cevdet Sunay, Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden ilk Türk Cumhurbaşkanı oldu.
- 1969- Silivri’deki Esece Çiftliği’nin 8 bin dönümünün köylülerce işgaline son veren 65.Tümen’in bir alayı ile köylüler bugün de karşılıklı bekleştiler. Esece Çiftliği’nin işgalinde “İşçi Köylü Gazetesi”ni dağıtarak köylüleri teşvik ettikleri iddiasıyla Hukuk ve Yüksek Öğretmen Okulu öğrencileri Muzaffer Oruçoğlu ve Kemal Bayar gözaltına alındı.
- 1969 - Amerikalı Pulitzer ödüllü araştırmacı gazeteci Seymour Hersh, My Lai Katliamı'nı ortaya çıkardı. Mart ayında ABD askerleri aralarında çocuk ve kadınların da olduğu 500'e yakın silahsız sivili katletmişti.
- 1969- Çin Cumhuriyeti’nin (Tayvan) Birleşmiş Milletler’den çıkarılıp yerine komünist Çin Halk Cumhuriyeti’nin alınmasına dair oylamada Türkiye yine aleyhte oy kullandı.
- 1970- Adana/Bossa fabrikasını işgal eden DİSK/Tekstil üyesi işçilere, gece önce Türk-İş/Teksif’li işçiler, onlar püskürtülünce de polis saldırdı: 60 işçi 27 polis yaralandı, 160 işçi gözaltına alındı.
- 1972- İnşaat Mühendisleri Odası: “İstanbul’daki inşaatlarda %95 oranında düşük kalite beton kullanılıyor. 7 büyüklüğünde depremde yapıların % 15’i çöker.”
- 1974- Sıkıyönetim askeri savcısı 256 sanıklı THKP-C davasında Ertuğrul Kürkçü ve 8 arkadaşı (Y.Küpeli, O.Savaşçı, O.Etçi, M.R.Aktolga, O.Etiman, M.Alkaya, H.Yavuz, Z.Kutlu) hakkında ölüm cezası, 80 sanık için de 5-15 yıl arası hapis cezası istedi.
- 1974- Yılmaz Güney’in “Arkadaş” filmi gösterime girdi.
- 1976- Amerika ve Vietnam, savaş sonrası ilk kez Paris’te görüştü.
- 1976- İstanbul Üniversitesi süresiz kapatıldı.
- 1979- Ecevit hükümetinin ara seçim yenilgisinin ardından kurulan, AP Genel Başkanı Süleyman Demirel’in başbakan olduğu MSP, MHP ve CGP tarafından dışarıdan desteklenen Adalet Partisi azınlık hükümeti (3.Milliyetçi Cephe) göreve başladı.
- 1979- TÖB-DER’in 25 şube başkanı hakkında Askeri Mahkeme tarafından gıyabi tutuklama kararı çıkarıldı.
- 1979- Ankara Barosu’ndan 58 avukat adına Emin Değer, “Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi’nin Mamak Askeri Ceza ve Tutukevi içerisinde görev yapıyor olmasının savunma hakkını kısıtladığı” gerekçesiyle 1 hafta süreyle duruşmalara girmeyeceklerini duruşma sırasında açıkladı
- 1980 - NASA uzay aracı Voyager I, Satürn gezegenine en yakın konumuna geldi ve gezegenin halkalarının fotoğraflarını çekerek Dünya'ya gönderdi.
- 1980- 8 Ekim 1980’de gözaltına alındıktan sonra, 3 Kasım günü koma hâlinde Artvin Devlet Hastanesine yatırılan, TÖB-DER üyesi Devrimci Öğretmen Cengiz Aksakal, Trabzon Devlet Hastanesinde yaşamını yitirdi.
- 1980- 12 Eylül darbesi sonrası ilk iki ayda 7 bin 945 kişinin gözaltına alındığı açıklandı.
- 1981- Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği’nin (TMMOB) feshine ilişkin yasa tasarısı Milli Güvenlik Konseyi tarafından hazırlanarak Danışma Meclisi’ne iletildi.
- 1981 - Columbia Uzay Mekiği fırlatıldı, böylece Dünya'dan iki kez fırlatılan ilk uzay aracı olma unvanını kazandı.
- 1982 - Lech Walesa, 11 ay bir Polonya hapishanesinde kaldıktan sonra tekrar serbest kaldı.
- 1987- Ankara DGM Savcılığı, seçim gezisi sırasında Kur’an-ı Kerim dağıtan Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) Genel Başkanı Alparslan Türkeş hakkında SPK’nın 87. (din ve dince kutsal sayılan şeylerin istismarı) ve TCK’nın 163. maddelerini ihlalden soruşturma başlattı.
- 1988- Manuel Puig’in aynı adlı romanından Hector Babenco’nun sinemaya uyarladığı “Örümcek Kadının Öpücüğü” Türkiye’de gösterime girdi. Film, Brezilya’da askeri diktatörlük döneminde -70’li yıllar- aynı cezaevi hücresini paylaşan solcu militan ile travestiyi konu ediniyor.
- 1990- ANAP hükümetinin Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Cemil Çiçek: “Flörtün fahişelikten ne farkı var?”
- 1990- Cumhuriyet gazetesi yazarı İlhan Selçuk’un bir yazısında, çizeri Necdet Şen’in de “Hızlı Gazeteci” adlı karikatür bandında Cumhurbaşkanı Turgut Özal’a hakaret ettikleri iddiasıyla haklarında dava açıldı.
- 1990- Uşak’ta Atatürk’ün “Ulusun hayatı tehlikede olmadıkça savaş cinayettir” özdeyişli İHD afişleri Valilikçe yasaklandı, Mahkeme kararıyla da yasak “yerinde” bulundu. Banaz’da bürosunun camına “Savaşa hayır” yazısını astığı için tutuklanıp kefaletle serbest bırakılan muhasebeci V.Sümercan’ın yargılanmasına başlandı.
- 1990 - Japon İmparatoru Akihito taç giydi.
- 1991- Gebze Çolakoğlu Metalurji’de çalışan Bağımsız Otomobil-İş üyesi 750 işçinin, işten çıkarılan 3 temsilci adayının geri alınması için başlattığı direniş 3.gününde. İşçiler önce toplu vizite eylemi yapmış, ardından yemekhanede toplanarak üretimi tümüyle durdurmuştu.
- 1992- Son 1.5 yılda gözaltında kaybolan 8 kişiye 4 kişi daha eklendi: 6 Kasım’da gözaltına alındığı öne sürülen 4 kişiden (İstanbul’da 3 ve Bursa’da 1 kişi) henüz hiçbir haber alınamadı. Gözaltında kayıplar için 11 gündür Ankara’da açlık grevi yapan aileler eski Başbakanlık binası önünde gösteri yaptı.
- 1992- İzlanda’lı anneden olan 2 küçük çocuğun velayeti -anne İzlanda’da açılan ilk davayı kazanmıştı- mahkemece Türk babaya verildi. Ülkücüler salon dışında baba lehine gösteri yaptı. Bir önceki duruşmada ülkücüler Adliye önünde İzlandalı anne ve yakınlarını dövmüştü.
- 1994- Ocak 1994’de faili meçhul cinayete kurban giden Behçet Cantürk’ün avukatlarından Medet Serhat ve şoförü de silahlı saldırıda hayatını kaybetti.
- 1995 - Sait Halim Paşa Yalısı tamamen yandı.
- 1996- Susurluk kazası sonrası ortaya atılan “devlet-mafya-siyaset” ilişkisini incelemek üzere Meclis araştırma komisyonu kuruldu. Aynı gün Susurluk Cumhuriyet Savcılığı kazada ölen Abdullah Çatlı ve Hüseyin Kocadağ ile yaralanan Sedat Emin Bucak’ın silahlı çete oluşturdukları iddiasıyla İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemeleri Savcılığı’na fezleke gönderdi
- 1996 - Suudi Arabistan Hava Yollarına ait bir Boeing 747 tipi yolcu uçağı ile Kazak İlyuşin İl-76 tipi kargo uçağı, Yeni Delhi yakınlarında havada çarpıştı: 349 kişi öldü.
- 1997 - AB-212 tipi Türk helikopteri, NATO Akdeniz Daimi Deniz Kuvveti'ne bağlı gemilerin müşterek eğitimleri sırasında Rodos Adası açıklarında düştü: 3 asker öldü.
- 1998- Yargı kararıyla görevden alınan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın, Fazilet Partili belediyelerin su havzalarındaki kaçak yapılaşmalarına af getiren bir yönetmelik değişikliğini -adı-sanı bilinmeyen bir ilan gazetesinde- 14 Ağustos’ta yayınladığı ortaya çıktı 26.12.1995’de çıkarılan, 6 milyon kişinin su havzalarına yerleşebilmesine imkan sağlayıp kaçak yapıların affında belde belediyelerine yetki veren yönetmelik Mimarlar Odası’nın açtığı davada 8.5.1998’de durdurulmuştu. 14.08.1998’de “bazı değişikliklerle” yeni yönetmelik çıkarıldı
- 1998 - PKK lideri Abdullah Öcalan, Roma hava alanında yakalandı.
- 1999 - Bolu, Düzce ve Kaynaşlı'da, 7,2 büyüklüğünde deprem meydana geldi; 894 kişi öldü, 4.948 kişi yaralandı.
- 2000- Güney Kore’nin başkenti Seul’de polis, işyerlerinin kapatılmasını protesto eden 20 bin işçiye müdahale etti; 100 kişi yaralandı. Yaralananların yarısı polis.
- 2001- Küçükarmutlu’ya düzenlenen operasyonu protesto etmek için Sincan F Tipi Cezaevi’nde kendini yakan Muharrem Çetinkaya yaşamını yitirdi.
- 2001- F.Gülen’in “Dine dayalı devlet düzeni için çete oluşturmak”tan gıyabında yargılandığı davada tanık olarak dinlenen eski Ankara Emniyet Müdür Yardımcısı Osman Ak: “Polis F.Gülen’in silahlı gücü. Haşhaşileri andırıyorlar.”
- 2001 - New York JFK havaalanından kalkan Airbus A300 tipi bir yolcu uçağı, birkaç dakika içinde düştü: 260 kişi öldü.
- 2003 - TÜBİTAK Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araştırma Enstitüsü (BİLTEN) tarafından teknoloji transferi yöntemiyle üretilerek uzaya gönderilen BİLSAT uydusu görüntü göndermeye başladı.
- 2003- Avrupa İnan Hakları Mahkemesi (AİHM), Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan Sosyalist Türkiye Partisi yöneticilerinin başvurusunda Türkiye’yi haksız buldu. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin örgütlenme hakkıyla ilgili 11. maddesinin ihlal edildiğine karar verdi.
- 2003- Avrupa Konseyi, Türkiye’nin 1974 sonrasında Kuzey Kıbrıs’taki mülkünü terketmek zorunda kalan Kıbrıslı Rum kadın Titana Loizidu’ya 900 bin dolarlık tazminatı en geç 19 Kasım’a kadar koşulsuz ödemesini istedi
- 2004- Fransa’da ölen Filistin lideri Yaser Arafat yüzbinlerce Filistinlinin katılımıyla, son üç yılını kuşatma altında geçirdiği Ramallah’taki karargahı Muhata’da toprağa verildi. Arafat’ın ‘generallerim’ dediği çocuklar ve gençler Ramallah sokaklarında intikam yemini ettiler. Gün boyunca “Hoş geldin Ebu Ammar”, “Hoş geldin ihtiyar”, “Gitme, bizimle kal” diye sloganlar attılar. Arafat’ın ölümünün ardından Mahmud Abbas Filistin Kurtuluş Örgütü lideri oldu.
- 2005- Şemdinli’de Umut Kitabevi’nin bombalanmasının ardından Jandarmaya ait otomobilde çıkan belgelere yenileri eklendi. İçinde 105 kişinin isminin yazılı olduğu bir “sakıncalılar” listesi de yer alıyor. Olay sonrası PKK itirafçısı Veysel Ateş ve halka ateş açan uzman çavuş Tanju Çavuş tutuklandı. Astsubaylar Ali Kaya ve Özcan İldeniz mahkemede serbest bırakıldı.
- 2009- Nepal’de Komünist Partisi’nin çağrısıyla başkent Katmandu’da bir araya gelen onbinlerce kişi hükümet binalarını kuşattı
- 2011 - İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi ve Hükûmeti istifa etti.
- 2014 - Rosetta uzay aracından ayrılan Philae keşif aracı, 67P adlı kuyruklu yıldıza indi.
- 2017- İran-Irak sınırında 7,3 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Merkez üssü Irak’taki Halepçe ilçesi olan depremde 450’den fazla kişi yaşamını yitirirken en az 7 bin kişi yaralandı.
DOĞUMLAR :
- 1528 - Qi Jiguang, Ming Hanedanı zamanından general ve ulusal kahraman (ö. 1588)
- 1651 - Juana Inés de la Cruz, Meksikalı rahibe ve şair (ö. 1695)
- 1815 - Elizabeth Cady Stanton, Amerikalı yazar ve aktivist (ö. 1902)
- 1833 - Aleksandr Borodin, Rus besteci ve kimyacı (ö. 1887)
- 1840 - Düşünen Adam heykeli ile tanınan heykeltıraş Auguste Rodin, Paris'te doğdu.
- 1866 - Sun Yat-sen, modern Çin'in kurucusu devrimci lider (ö. 1925)
- 1905 - Roland Rohn, Alman mimar (ö. 1971)
- 1922 - Tadeusz Borowski, Polonyalı yazar (ö. 1951)
- 1922 - Kim Hunter, Amerikalı oyuncu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2002)
- 1929 - Grace Kelly, Amerikalı sinema oyuncusu ve Monako prensesi (ö. 1982)
- 1934 - Charles Manson, Amerikalı seri katil (ö. 2017)
- 1934 - Vavá, Brezilyalı millî futbolcu (ö. 2002)
- 1945 - Neil Young, Kanadalı rock sanatçısı ve gitarist
- 1947 - Muazzez Abacı, Türk Klasik Türk müziği şarkıcısı
- 1947 - Patrice Leconte, Fransız film yönetmeni, oyuncu, çizgi roman yazarı ve senarist
- 1955 - Louan Gideon, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 2014)
- 1958 - Megan Mullally, Amerikalı oyuncu
- 1961 - Nadia Comăneci, Rumen jimnastikçi
- 1963 - Nil Ünal, Türk oyuncu ve şarkıcı
- 1964 - Semih Saygıner, Türk bilardocu
- 1973 - Radha Mitchell, Avustralyalı dizi ve sinema oyuncusu
- 1978 - Devrim Evin, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu
- 1978 - Alexandra Maria Lara, Rumen asıllı Alman sinema oyuncusu
- 1980 - Ryan Gosling, Amerikalı oyuncu
- 1980 - Nur Fettahoğlu, Türk sanatçı
- 1981 - Anne Hathaway, Amerikalı oyuncu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi
- 1984 - Zi Yan, Çinli profesyonel tenisçi
ÖLÜMLER:
- 1595 - John Hawkins, İngiliz gemi yapımcısı, deniz amiri, gezgin, kumandan, seyir subayı ve köle tüccarı (d. 1532)
- 1671 - Thomas Fairfax, İngiliz İç Savaşında parlamento ordusunda komutan ve Oliver Cromwell'in silah arkadaşı (d. 1612)
- 1836 - Juan Ramón Balcarce, Arjantinli askeri ve politikacı (d. 1773)
- 1865 - Elizabeth Gaskell, İngiliz romancı (d. 1810)
- 1880 - Karl Heinzen, Alman devrimci yazar (d. 1809)
- 1916 - Percival Lowell, Amerikalı iş insanı, yazar ve matematikçi (d. 1855)
- 1948 - Umberto Giordano, İtalyan besteci (d. 1867)
- 1969 - Liu Shaoqi, Çinli devrimci, siyasetçi ve kuramcı (d. 1898)
- 1970 - Vecihe Daryal, Kanun virtüözü (d. 1908)
- 1981 - William Holden, Amerikalı sinema oyuncusu ve Oscar ödülü sahibi (d. 1918)
- 1989- İspanya İç Savaşı’nın “La Pasionaria”sı, İspanya Komünist Partisi’nin 45 yıllık lideri Dolores Ibarruri (94) hayata veda etti. “Dizlerinin üzerinde yaşamaktansa ayaklarının üzerinde ölmek yeğdir” sözüyle ünlü İbarruri, sosyalist söyleme yerleşen “No Pasaran/ Geçit Yok,” direniş çağrısını da yükselten kişiydi.
- 1990 - Eve Arden, Amerikalı oyuncu (d. 1908)
- 1994 - Wilma Rudolph, Amerikalı eski olimpiyat şampiyonu atlet (d. 1940)
- 1996 - Macit Flordun, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1939)
- 2003- Denemeci, edebiyat araştırmacısı, çevirmen İsmet Zeki Eyüboğlu, 78 yaşında öldü. Araştırmalar, çeviriler dahil ellinin üzerinde kitaba imza attı.
- 2004 - Serol Teber, Türk psikiyatr (d. 1938)
- 2006 - Güzin Tural, Türk dili araştırmacısı ve öğretim üyesi (d. 1957)
- 2010 - Henryk Górecki, Polonyalı klasik müzik bestecisi (d. 1933)
- 2010 - Sacit Onan, Türk yönetmen, şair ve seslendirme sanatçısı (d. 1945)
- 2016 - Lupita Tovar, Meksikalı-Amerikalı sessiz sinema dönemi oyuncu (d. 1910)
- 2016 - Yu Xu, Çinli kadın akrobasi ve savaş pilotu (d. 1986)
- 2018 - Stan Lee, Amerikalı çizgi roman yazarı (d. 1922)
- 2020 - Gernot Roll, Alman görüntü yönetmeni (d. 1939)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder