8 Kasım 2022 Salı

BELLEK - 9 KASIM -

 


 OLAYLAR: 

  • 1888 - Karındeşen Jack, beşinci kurbanı olan Mary Jane Kelly'yi öldürdü.
  • 1917- Sovyetler Kongresi’nde “Toprak Kararnamesi” de kabul edildi. Toprak üzerindeki mülkiyetler hiç bir tazminat ödenmeksizin kaldırıldı, malikaneler ile Çarlığın ve Kilise’nin malı olan topraklar Kurucu Meclis toplanıncaya kadar bölge komiteleri ve köylü  sovyetlerinin emrine verildi.
  • 1918 - Almanya'da Weimar Cumhuriyeti ilan edildi.
  • 1924 - Refet Paşa (Refet Bele), Rauf Bey (Rauf Orbay) ve Adnan Bey'in (Adnan Adıvar) aralarında bulunduğu bir grup milletvekili Halk Fırkası'ndan istifa etti.
  • 1930 - Avusturya'da yapılan seçimleri sosyalistler kazandı.Naziler ve komünistler  Parlamentoya giremedi.
  • 1936 - Montreux Boğazlar Sözleşmesi yürürlüğe girdi.
  • 1937 - Japonya, Şanghay'a girdi.
  • 1938- Berlin’de 91 yahudi öldürüldü, yaklaşık 7.500 işyeri yağmalandı, 177 sinagog/mezarlık yakılıp yıkıldı. Kristal Gece, ailesi Almanya’dan 1938’de sınır dışı edilip Polonya’ya da alınmayan 17 bin Polonya Yahudisi arasındaki bir gencin Paris’teki Alman büyükelçiliğini basarak konsolos yardımcısını vurması bahane edilerek başlatıldı. Goebbells kışkırtıcı söylemleriyle hedef gösterdi. 1933’te Naziler, iktidara gelmeleriyle birlikte başta Yahudiler olmak üzere tüm azınlıklara; eşcinseller, sendikacılar, sosyalistlere, kısaca kendileri gibi olmayan herkese karşı ayrımcılık ve şiddet uygulamaya başlamıştı. “Kristallnacht” 9 Kasım 1938 gecesi ise neredeyse tüm sinagoglar ateşe verildi, ülkenin dört bir yanında Yahudi dükkânlarının camları kırıldı, talan edildi. Bu durum, Almanca “Kristallnacht” adına esin kaynağı oldu. Kelime, “kırılan camların gecesi” anlamında kullanılıyor. Nazi soykırımının sembolik başlangıcı olarak kabul edilen “Kristallnacht”, 1988’den bu yana her yıl Avrupa çapında düzenlenen etkinliklerle anılıyor.  
  • 1953 - Kamboçya, Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti.
  • 1968- Başbakan Demirel: “Şeriat özlemi ve Atatürk düşmanlığı içinde olan kimse yok, olan 3-5 kişi de hastadır.” dedi. Demirel: “Memleket hilafetçi ve Atatürk düşmanlarıyla doluymuş gibi gösterilerek bizden adeta hukuk dışı cezalar bekleniyor. Aslında bu bir tuzak. Bu tuzağa asla düşmeyeceğiz. Bizi kimse hukuk devletinin çerçevesini aşmaya zorlayamaz.”
  • 1968- TİP Genel Başkanı M.Ali Aybar: “Hiç bir kitapta Türkiye’de sosyalizmin nasıl kurulacağı yazılı değildir. Bunu biz yazacağız, yazmak zorundayız.”
  • 1968- “Tam Bağımsızlık İçin Samsun-Ankara Mustafa Kemal Yürüyüşü” yapan kafile Kayaş’a yaklaşmışken, DÖB’lülerle birlikte yürüyüşü düzenleyen örgütlerden TMGT, ODTÜ Öğrenci Birliği ve Ankara Ünv. Talebe Birliği yürüyüşten çekildiklerini açıkladılar. Durumu değerlendiren Komite, 427 km’lik etabın 410. km’sinde yürüyüşe son verme kararı aldı.
  • 1970- 10 Kasım’da Atatürk’ü anma hazırlıkları yapan Yıldız DMMA öğrencilerine saldıran sağcı grup 10 kişiyi tabanca ve sopalarla yaraladı.
  • 1975- Georg Haupt ve Paul Dumont’un “Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalist Hareketler” kitabı Gözlem Yayınları’ndan çıktı.
  • 1977 - Başbakan Süleyman Demirel eleştirileri yanıtladı. "70 sente muhtaç olduğumuz devirde hacılarımıza 70 milyon dolar bulduk" dedi.
  • 1979- Ankara Mamak Derbent Mahallesinde, CHP ve sağlık emekçileri derneği üyesi Arif Uzun (1934- Ardahan), evine 100 metre uzaklıkta kurulan bir pusuda öldürüldü. Cenaze töreni için toplanan halkla polis arasında çıkan çatışmada, bir polis panzeri halk tarafından devrildi.
  • 1985 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in Necmettin Erbakan'a tepkisi: "Yarın aynı zamanda Atatürk'ün ölümünün yıl dönümü. Erbakan böyle bir günde Ankara'da bulunur mu? Onun başkenti Konya. Elbette oraya gidecek."
  • 1985 - Satrançta Gary Kasparov, Anatoly Karpov'u yendi; Dünya satranç şampiyonu oldu.
  • 1986- SHP MYK üyesi Prof.Türkan Akyol: “YÖK’ün ilk 3 yılında 5 bin dolayında öğretim üyesi/adayı üniversitelerden ayrıldı veya ayrılmaya zorlandı.”
  • 1986- İstanbul’daki YÖK protestolarında gözaltına alınan arkadaşları için açlık grevi yapan öğrenciler geceyi Bilgesu Erenus’un evinde geçirdikten sonra gün boyu İstanbul Üniversitesi önünde oturarak açlık grevini sürdürdüler. Ankara’da da açlık grevinin 3.gününde 1402’lik öğretim üyesi Doç.Dr.Yalçın Küçük evini öğrencilere açtı. 
  • 1988 – İçişleri Bakanlığı bütçesi görüşmelerinde SHP Milletvekili Fikri Sağlar 1980-1988 döneminde 149 kişinin işkenceden öldüğünü söyledi ve listeyi İçişleri Bakanı Kalemli’ye verdi.
  • 1988-  İHD’nin 25 Nisan 1987’de Adana’da düzenlediği “İnsan Hakları ve Demokrasi” konulu panelinde konuşan İlhan Selçuk, Akın Birdal ve Muzaffer Erdost “halkı yasalara karşı itaatsizliğe tahrik ve teşvik ettikleri” iddiasıyla Malatya DGM’de açılan davada beraat ettiler.
  • 1988 - Galatasaray Futbol Takımı, Şampiyon Kulüpler Kupası'nda çeyrek finale çıktı; Galatasaray İstanbul'da Neuchâtel Xamax takımını 5-0 yendi.
  • 1989- Demokratik Alman Cumhuriyeti “Berlin Duvarı”nı açtı. Herkese istedikleri sınır kapısından yurtdışına çıkış vizesi verileceği açıklandı. Kararın ardından duvarın her iki yönüne geçişler başladı. 1 gün önce Sosyalist Birlik Partisi (KP)yeni Politbüro üyelerini seçmişti. 1949-1961 yılları arasında, yaklaşık 2,5 milyon Doğu Almanyalının Batı Almanya’ya kaçması, üstelik kaçanların çoğunluğunu işçilerin, meslek sahiplerinin ve aydınların oluşturması; Doğu Almanya’nın ekonomik varlığını tehdit edecek boyutlara varmıştı. Kaçışları engellemek isteyen Doğu Almanya, kaçışlar için bir ‘kapı’ durumunda olan Batı Berlin’e duvar örmeye karar verdi. İlk duvar, Doğu Alman Meclisi’nin kararıyla 1961’in 12-13 Ağustos günlerinde örüldü. Daha sonra bunun yerini, gözcü kuleleri, makineli tüfek yuvaları ve mayınlarla güçlendirilmiş bir dizi beton duvar aldı; artık duvarın uzunluğu toplam 165 km idi. Ekim 1989’da, Doğu Avrupa’yı etkileyen demokratikleşme dalgası sırasında, Doğu Alman yöneticileri iktidardan uzaklaştırıldı. Ve nihayet 9 Kasım’da, Doğu Almanya yönetimi ‘imkansız’ gözüyle bakılan kararı aldı; bütün Doğu Alman vatandaşlarına istedikleri sınır kapısından Batı’ya geçebileceklerini açıkladı. Böylece ülkenin 28 yıllık bölünmüşlüğünü simgeleyen Berlin Duvarı (ilk yıllardaki adıyla Utanç Duvarı) bir hatıra haline geldi.
  • 1989 - Kenan Evren'in Cumhurbaşkanlığı görevi bitti, Turgut Özal Cumhurbaşkanı seçildi.
  • 1990 - Mary Robinson, İrlanda'nın ilk kadın Devlet Başkanı oldu.
  • 1991- Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali’nin yapılması sonrasında sular altında kalacak olan Hasankeyf için”Hasankeyfi Yaşatalım” kampanyası kapsamında Sultanahmet Meydanı’nda aralarında Bulutsuzluk Özlemi, Kesmeşeker, Akbaba’nın da bulunduğu rock grupları konser verdi.
  • 1991-  Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne sevkedilen müvekkilleriyle görüşen avukatlar, sevkedilen tüm siyasi tutukluların yaralı, haber alınabilenlerin durumlarının da ciddi olduğunu öne sürdüler.
  • 1991-  Türkiye, Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu.
  • 1992- Tepebaşı/ TÜYAP’ı basan polisler Belge, Yurt, Melsa, Yön ve Tevhid yayınevi standlarındaki -herhangi bir toplatma kararı bulunmayan- bazı kitaplara el koyup 4 temsilciyi gözaltına aldı. Yayınevi sahipleri ve okurlar olayı protesto etti.
  • 1993 - Hırvat topçu bataryaları, Bosna'nın Mostar kentindeki Osmanlı Mostar Köprüsü'nü tahrip etti. Köprü 16. yüzyılda yapılmıştı.
  • 1994 - Urfa tüneli'ne törenle su verildi. Tünel, Fırat'ın suyunu Harran'a kavuşturacak.
  • 1994 - Aziz Nesin, "Uluslararası Basın Özgürlüğü Ödülü"nü aldı. Ödülü, merkezi New York'ta bulunan Gazetecileri Koruma Komitesi verdi.
  • 1995 - Avrupa Parlamentosu, hapisteki DEP milletvekili Leyla Zana'ya Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü verdi.
  • 1996- ÖDP Susurluk kazasıyla ifşa olan devlet-mafya-aşiret ilişkilerine karşı başta Ankara, İstanbul ve İzmir olmak üzere Türkiye genelinde “sifon çek” çağrısında bulundu. ÖDP İstanbul İl Örgütü üyeleri “sifon çek” çağrısını Taksim Meydanı’ndaki “çağdaş tuvalet” önünde yaptı.
  • 1996- Eğitim-Sen üyeleri sendikal etkinliklere katıldıkları gerekçesiyle başlatılan idari soruşturmaları, yargılamaları, sürgün cezalarını ve Susurluk kazasıyla ifşa olan mafya-devlet ilişkilerini Ankara, İstanbul ve İzmir’de oturma eylemleriyle protesto etti.
  • 1996- Eski CIA müfettişi Hitz’in raporu basına sızdı: CIA, Nikaragua’da Sandinistalar’a karşı savaşan Contraların baş destekçisi kokain mafyasına göz yumdu.

  • 2002- “Dolandırıcılık”tan hakkında tutuklama kararı bulunmasına karşın Türkiye’ye gelmeyip 3 Kasım seçimlerinde Siirt’ten bağımsız milletvekili seçilen ve dokunulmazlık kazandıktan sonra Türkiye’ye dönen Fadıl Akgündüz’ün mazbatası havalimanında avukatlarınca teslim edildi. Akgündüz’ün İstanbul/Gürpınar’daki 2.000 konutluk “Jetkent”i,1994 öncesindeki planda“jeolojik sakıncalı alan” olan yerde, İst.Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın göreve gelir gelmez Nazım Plan’ı iptal etmesi ve Gürpınar Belediyesi’nin planı değiştirmesiyle yapılmıştı.
  • 2004- ABD’de Ulusal Çeviri Ödülü Bilge Karasu’nun ‘Göçmüş Kediler Bahçesi’ kitabını İngilizceye çevirisiyle Aron Aji kazandı. Seçici kurul, ödülü “özgün metnin tüm karmaşıklığını ve güzelliğini yakalamış olmak”tan verdiğini açıkladı.
  • 2005- 2005- Hakkari, Şemdinli’de Cumhuriyet Caddesi üzerindeki Özipek Pasajı’nda bulunan Umut Kitabevi önünde bomba patladı. Mehmet Zahir Korkmaz öldü, yedi kişi yaralandı. Patlamanın yakınında bulunan ve saldırıyı düzenleyenlerin kullandığı araç halk tarafından ablukaya alındı. Otomobilin bagajında üç Kalaşnikof tüfek, bunlara ait 10 şarjör, bomba malzemeleri, polis ve asker  yelekleri, krokiler ve bazı kişilere ateş açılması sonucu keşif tamamlanamadı.
  • 2006- Vakıflar Yasası, TBMM’de 31’e karşı 241 oyla kabul edildi. Cemaat Vakıflarına mal iadesi için 1936 beyannamesinde kayıtlı olma, 18 ay içinde başvuru yapma ve Vakıflar Meclisi’nden onay alma şartı getirildi.
  • 2011 - Van'da 5.6 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi.


    •  DOĞUMLAR: 




 ÖLÜMLER: 
  • 1492 - Molla Câmî, İranlı İslam alimi ve şair (d. 1414)
  • 1778 - Giovanni Battista Piranesi, İtalyan arkeolog, mimar ve bakır gravürcü (d. 1720)
  • 1801 - Carl Stamitz, Alman besteci (d. 1745)
  • 1856 - Étienne Cabet, Fransız felsefeci, ütopik sosyalist ve kuramcı (d. 1788)
  • 1918- Fransız şair Guillaume Apollinaire (d. 1880) öldü.
  • 1939 - Ali Cemal Ben'im, Türk asker ve ressam (d. 1881)
  • 1953 - Dylan Marlais Thomas, İngiliz şair (d. 1914)
  • 1970 - Charles de Gaulle, Fransız asker, siyasetçi ve Cumhurbaşkanı (d. 1890)
  • 1990 - Yazar Kerim Korcan (72) hayata veda etti. 1938 “Donanma Davası”nda Nazım Hikmet’le birlikte yargılanıp Sinop’ta 10 yıl hapis yatmıştı.
  • 1991 - İtalyan asıllı Fransız aktör ve şarkıcı Yves Montand (d. 1921) film setinde geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Montand, Costa Gavras’ın unutulmaz üçlemesi Z, İtiraf ve Sıkıyönetim’le birlikte 60’a yakın filmde oynamış; Nazım Hikmet ve Aragon’un şiirlerini de bestelemişti. Oscar ödüllü sinema sanatçısı Simone Singoret’yle evli olan Montand, komünistlere yakınlığıyla tanınmakla birlikte, “Reel sosyalizm”in çökmesinden sonra, liberal fikirler savunmaya başlamıştı.
  • 1995 - Yılmaz Zafer, Türk sinema oyuncusu (d. 1956)
  • 2004 - Stieg Larsson, İsveçli yazar ve gazeteci (d. 1954)
  • 2010 - Enver Demirbağ, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1935)
  • 2013- Gırtlak kanseriyle mücadele eden gazeteci Savaş Ay, 59 yaşında İstanbul’da vefat etti.
  • 2015 - Ernst Fuchs, Avusturyalı ressam, grafiker, heykeltıraş, mimar, sahne tasarımcısı, besteci, şair ve şarkıcı (d. 1930)
  • 2017 - Mehmet Baturalp, Türk eski millî basketbolcu ve antrenör (d. 1936)


  • 2018 - Albert Bitran, Fransız ressam ve heykeltıraş (d. 1931)
  • 2019 - Džemma Lija Skulme, Letonyalı sanatçı ve modernist ressam (d. 1925)




(derleyen:mstfkrc)
Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)